Capoeira – jeszcze sztuki walki czy już taniec?

Capoeira to połączenie tańca, muzyki, rytmu, sztuki walki, samoobrony, gimnastyki i akrobatyki. Niektórzy mogli mieć z nią kontakt, ponieważ jej przedstawiciele często wykonują uliczne pokazy.

Capoeira jako sztuka walki

Przede wszystkim capoeira wywodzi się z Brazylii, a u jej podstaw leżała umiejętność samoobrony. Bazuje ona na tanecznych ruchach, płynności oraz rytmie.

Ten styl walki powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Został on stworzony przez niewolników, którzy przebywali w więzieniach w Rio de Janeiro oraz Salwadorze. Był to sposób na manifestowanie swojej odrębności kulturowej, ale również sposób na radzenie sobie z ciężką codziennością.

Capoeira wywodzi się rytualnych plemion afrykańskich. Styl walki zawiera tamtejsze rytmy a sposób poruszania się nawiązuje do kulturowych tańców. Dodatkowo zawiera też wiele cech kulturowych charakterystycznych dla Indian południowoamerykańskich.

Naturalnie styl ten zawiera również wiele elementów walki. Jego zmodernizowana forma może być dobrym sposobem na samoobronę, ponieważ bazuje na akrobatyce, kopnięciach oraz obaleniach. Od innych sztuk walki różni się tym, że zawiera wiele elementów obrotowych.

Jednym z charakterystycznych elementów capoeiry jest rytuał zwany roda. Capoeiristas tworzą zamknięty krąg, którego głównym elementem jest orkiestra – bateria. Uczestnicy parami wchodzą do okręgu, w których prowadzą symulowaną walkę zwaną jogo. Czasami dochodzi do prawdziwych starć. Celem pozostałych uczestników jest śpiewanie oraz tańczenie, aby dodać odpowiedniej energii walczącym.

Capoeira i jej style

Wyróżniamy cztery główne style capoeiry. Są to:

• capoeira regional – stworzona przez Mestre Bimba (1900-1974). Szybka i dynamiczna, bardziej praktyczna w zastosowaniu do walki. Ze względu na widowiskowość, jest dzisiaj popularniejsza od angoli.
• capoeira angola – tradycyjna forma, zawiera mniej elementów charakterystycznych dla sztuk walki, jest bardziej nastawiona na grę, współpracę, taniec. Wykreowana została w XX wieku przez Mestre Pastinha (1889-1981) w celu zachowania, przywrócenia tradycyjnych elementów capoeiry i była swego rodzaju odpowiedzią na stworzenie capoeira regional przez Mestre Bimba.
• capoeira contemporanea lub capoeira moderna – współczesna capoeira, która czerpie z tradycji regional oraz angola, wykorzystując różnorodne techniki i sposoby trenowania, nazywana również capoeira atual, ale zmodernizowana, nowoczesna.
• capoeira carioca – był to pierwszy sformalizowany styl w capoeira. Zrezygnowano w niej z muzyki i śpiewu, postawiono zaś na brutalność i skuteczność. Kopnięcia celowały w kolana i tułów, wprowadzono ciosy rękoma w twarz. Carioki używały w czasie przestępstw gangi, przez co była źle kojarzona i traciła na popularności. W 1907 napisany został podręcznik uczący tej sztuki. Po śmierci Sinhozinho, który był ostatnim nauczycielem tego stylu, carioca przestała być nauczana, ponieważ nie było komu kontynuować jego pracy i styl zanikł bezpowrotnie.

Należy pamiętać o tym, że wszystkie te style bazują na ruchu charakterystycznym dla tańca.

Dla kogo jest capoeira?

Styl ten może znakomicie nadawać się dla kobiet, które nie są przekonane do typowych sztuk walki. Współcześnie capoeira straciła na swej dawnej brutalności, więc podczas zajęć adepci skupiają się na ćwiczeniach rytmicznych oraz ruchowych.

Nie oznacza to jednak, że styl nie nadaje się do samoobrony. Uczestnicy zajęć poznają wiele technik, które mogą im się przydać w niebezpiecznych sytuacjach. Po prostu sama forma treningów dość mocno różni się od innych sztuk walki takich jak karate czy kung fu.

Dodatkowo styl ten nadaje się również dla mężczyzn. Na wyższym poziomie zaawansowania adepci potrafią wykonywać wiele praktycznych technik. Przyjęło się jednak, że capoeira to dosyć luźne sztuki walki. Wszystko zależy jednak od szkoły, do której będziemy uczęszczali. Jeśli ktoś jest zainteresowany taką formą treningu, z całą pewnością powinien choć kilka razy pojawić się na zajęciach.

Jan Strychacz