Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu jest jedną z wiodących polskich jednostek naukowych, która od ponad 50 lat prowadzi szeroko zakrojone, interdyscyplinarne badania właściwości fizykochemicznych ciał stałych. Potwierdzeniem wysokiej jakości badań jest nadanie Instytutowi kategorii A przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Od 2016 r. jednostka posiada znak HR Excellence in Research, przyznany za stosowanie dobrych praktyk w rekrutacji, motywowaniu i rozwijaniu kadry naukowej
Do głównych zadań Instytutu należy prowadzenie prac badawczych związanych z badaniami podstawowymi, czyli badaniami o charakterze poznawczym, których celem jest zrozumienie różnego rodzaju zjawisk.
Naukowcy pracujący w INTiBS PAN zajmują się szerokim spektrum działań, takich jak synteza nowych związków o unikalnych właściwościach, badaniem ich właściwości, m.in. strukturalnych, optycznych, magnetycznych, elektrycznych i cieplnych, zarówno w ekstremalnie niskich temperaturach (nawet poniżej 1 mK, czyli poniżej -273,15°C), jak i w obniżonym bądź podwyższonym ciśnieniu. Oprócz działań stricte naukowych Instytut świadczy usługi wzorcowania termometrów, które realizuje w akredytowanym przez Polskie Centrum Akredytacji Laboratorium Wzorca Temperatury.
Laboratorium Wzorca Temperatury w INTiBS PAN ma tak długą historię jak sam Instytut, a więc istnieje ponad pół wieku. Prowadzone w Instytucie pionierskie badania wymagały posiadania precyzyjnych termometrów dla zakresu niskich temperatur i takie czujniki temperatury były konstruowane oraz wzorcowane w Laboratorium. Bardzo szybko nawiązano współpracę z zagranicznymi instytutami zajmującymi się termometrią niskotemperaturową, zarówno na wschodzie (Rosja, Czechosłowacja, NRD), jak i na zachodzie Europy (Włochy i Francja).
Laboratorium Wzorca Temperatury w INTiBS PAN
Efektem tej współpracy było zbudowanie we Wrocławiu wzorca temperatury dla zakresu od 13,8033 K do 273,16 K, który należał do najdokładniejszych systemów pomiarowych w Europie. Zapewniał on realizację Międzynarodowej Skali Temperatury z 1990 r. z taką dokładnością, że już wkrótce po jej wprowadzeniu jako obowiązującej w Polsce (1997 r.) 28 marca 2001 r. prezes Głównego Urzędu Miar, naczelnej krajowej organizacji metrologicznej, nadał mu rangę wzorca państwowego. Wzorzec składa się z urządzeń, tzw. komórek do realizacji punktów stałych skali, tj. dokładnie (0,0001ºC) wyznaczonych wartości temperatury przemian fazowych wybranych, czystych substancji, precyzyjnych wzorcowych termometrów platynowych oraz oprzyrządowania do pomiaru ich rezystancji, a także stanowiska kriogenicznego do uzyskiwania niskich temperatur.
Parametry metrologiczne wzorca zbudowanego w INTiBS były porównywane z parametrami wzorców państwowych innych krajów, dzięki czemu możliwości pomiarowe INTiBS zostały umieszczone w bazie danych Międzynarodowego Biura Miar. Od kilku lat Instytut otrzymuje z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego środki finansowe w ramach SPUB na utrzymanie wzorca.
Laboratorium nieustannie współpracuje z zagranicznymi instytutami metrologicznymi, jest członkiem Komitetu ds. Termometrii Europejskiego Stowarzyszenia Narodowych Instytutów Metrologicznych EURAMET, zaś aktualnie ubiega się o status członka w Komitecie Doradczym Międzynarodowego Biura Miar. W 2016 r. Instytut był organizatorem prestiżowej konferencji – XIII Symposium on Temperature and Thermal Measurements in Industry and Sciences TEMPMEKO. Uczestniczył w realizacji kilkunastu projektów międzynarodowych, w tym programów ramowych finansowanych przez Unię Europejską.
W ostatnich latach, które w metrologii światowej były poświęcone redefinicji Międzynarodowego Układu Jednostek Miar SI, pracownik Instytutu brał udział w badaniach prowadzonych w Paryżu z wykorzystaniem akustycznego termometru gazowego umożliwiającego odtworzenie jednostki temperatury – kelwina – definiowanej w nowym Układzie SI przez stałą Boltzmanna k – z najwyższą dokładnością. W najbliższych latach Instytut będzie ubiega się o środki finansowe, które pozwolą podjąć się budowy takiego termometru w Polsce.
Działalność Laboratorium ukierunkowana jest także na potrzeby odbiorców krajowych. Dzięki przyznanym funduszom strukturalnym na początku obecnego stulecia INTiBS rozszerzył możliwości badawcze i wzorcujące na zakres wyższych temperatur i w 2009 r. uzyskał akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (akredytacja AP 125) na wzorcowanie termometrów elektrycznych aż do 400ºC. Rocznie wykonuje wzorcowanie ponad 200 termometrów w kilkuset punktach pomiarowych. Liczba klientów przekroczyła 100 i stale rośnie. Odbiorcami usług są instytucje naukowe, laboratoria badawcze i wzorcujące, placówki medyczne i weterynaryjne, polscy producenci termometrów.
Aby Instytut dalej mógł się prężnie rozwijać i prowadzić innowacyjne badania, konieczne jest wyszkolenie następnych pokoleń naukowców. Z tego względu dotychczasowe studium doktoranckie od października 2019 r. zastąpiła Wrocławska Szkoła Doktorska Instytutów Polskiej Akademii Nauk (WSD IPAN), która będzie kształcić doktorantów w dziedzinie nauk fizycznych, chemicznych oraz biologicznych. WSD IPAN jest inicjatywą dwóch wrocławskich instytutów PAN – INTiBS oraz Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej. Wszystkie zajęcia będą odbywać się w języku angielskim, a doktoranci oprócz wiedzy powiązanej z tematyką swoich prac doktorskich zdobędą również tzw. umiejętności miękkie, takie jak upowszechnianie wyników badań czy etyka i bioetyka.
Dodaj komentarz