W dzisiejszym świecie wiele uwagi poświęca się tworzącym się nierównościom społecznym. Międzynarodowy Fundusz Walutowy opublikował badania, z których wynika, że majątek rodziców wpływa na zarobki dzieci. Autorzy raportu zastanawiają się nad tym, czy podatek majątkowy mógłby wyrównać szanse młodszych pokoleń.
Kristoffer Berg oraz Shafik Hebous poświęcili się zbadaniu zagadnienia dotyczącego nierówności majątkowych. Posłużył im w tym przykład Norwegii, z której wzięto szczegółowe dane międzypokoleniowe. Jak pokazują wyniki ich prac, majątek netto w wysokości 1 mln NOK (ponad 460 tys. złotych) zwiększa zarobki dzieci o 14 000 NOK (ok. 6500 zł; przeliczone po kursie walutowym, a nie sile nabywczej).
Majątek rodziców może mieć również wyraźny wpływ na samą psychikę dzieci. Bogata młodzież chętniej podejmuje ryzyko, ponieważ ma świadomość ewentualnego zabezpieczenia finansowego. Biedniejsi muszą bardziej kalkulować i walczyć ze świadomością dużych kłopotów w momencie poniesienia porażki.
W idealnym świecie, bogactwo rodziców nie powinno bezpośrednio wpływać na płace dzieci. W dyskusji na temat nierówności majątkowych podkreśla się, że bogactwo rodziców jest znaczącym czynnikiem wpływającym na przyszłe bogactwo dzieci poprzez mechanizmy takie jak transfery majątku i zwroty z majątku. Nasze ustalenia dodają jeszcze jeden aspekt do tej dyskusji. Mianowicie, wykorzystując wahania w bogactwie netto rodziców, stwierdzamy, że dzieci z zamożnych rodzin mają tendencję do osiągania wyższych dochodów z pracy – komentują swoje badania autorzy.
Zdaniem Berga oraz Hebousa podatek majątkowy mógłby sprawić, że pomiędzy dziećmi z bogatych i biednych rodzin zapanowałyby większe szanse na osiągnięcie wysokich dochodów w przyszłości. Mimo to autorzy podkreślają, że swego rodzaju „podatek od bogactwa” nie jest jedynym rozwiązaniem, ponadto wcale nie musi okazać się skuteczny. Mimo to w tej chwili badania wskazują na to, że w przypadku braku norweskiego podatku od bogactwa, międzypokoleniowa mobilność dochodów byłaby niższa.
Innymi słowy, gdyby nie norweskie prawo podatkowe, majątek rodziców miałby znacznie większy wpływ na sytuację finansową dzieci. Dzieci pochodzące z biednych rodzin dalej byłyby biedne, a z bogatych rodzin bogate.
Można pokusić się o wniosek, że w przypadku Norwegii na sytuację życiową duży wpływ miałoby pochodzenie, a niekoniecznie umiejętności oraz włożona praca.
Autorzy sugerują, że wyniki ich prac mogłyby posłużyć także innym narodom. Przede wszystkim pod kątem zrozumienia tego, jak bogactwo wpływa na późniejsze „uprzywilejowanie”.
Nasze wyniki z Norwegii są również wskazówką dla innych krajów. Jeśli bogactwo pociąga za sobą „efekt uprzywilejowania” w dochodach dzieci w kraju o relatywnie silnym zaopatrzeniu w dobra publiczne – zwłaszcza zdrowie i edukację – rodzi to pytanie, czy efekt ten jest jeszcze bardziej widoczny w krajach o niższym poziomie zaopatrzenia w dobra publiczne? Nasza analiza dostarcza wsparcia dla jednego – dotychczas zaniedbywanego – mechanizmu, poprzez który bogactwo rodziców wpływa na dochody dzieci. Wyniki wskazują, że dochody z pracy dzieci są dodatnio skorelowane z majątkiem rodziców, co sugeruje, że na profil ryzyka wyboru zawodu wpływa zasób bogactwa rodzicielskiego – tłumaczą autorzy badania.
Jest to ciekawy głos w kontekście kwestii związanych z pochodzeniem. Jeśli te badania znalazłyby swoje przełożenie również na inne kraje, wówczas moglibyśmy zrozumieć, dlaczego tak wielu osobom ciężko jest osiągnąć dobrą pozycję zawodową. Ponadto aktualnie pandemia również może znacząco wpłynąć na tak zwane rozwarstwienie społeczne. Z całą pewnością jest to temat, którego nie można bagatelizować. A jak widać majątek rodziców może okazać się w tej kwestii kluczowy.
Andrzej Dworzański
Dodaj komentarz