Odpowiadając na zapotrzebowanie polskich sił zbrojnych, krajowy przemysł kosmiczny rozwija technologie wykorzystujące sztuczną inteligencję, technologie kwantowe, systemy autonomiczne oraz rozwiązania oparte o chmury obliczeniowe czy Internet Rzeczy. Takie działania sprawiają, że Polska staje się konkurencyjna na rynku europejskim – mówi płk Rafał Borek, dyrektor Departamentu Projektów Obronnych Polskiej Agencji Kosmicznej POLSA
Rafał Borek − Sektor kosmiczny jest jednym z wysoko zaawansowanych i innowacyjnych obszarów, który ma coraz większe znaczenie dla gospodarki, zarówno krajowej, jak i międzynarodowej. Podmioty polskiego sektora kosmicznego od kilku lat bardzo dynamicznie rozwijają swoje kompetencje, szczególnie w takich obszarach, jak obserwacja Ziemi, łączność satelitarna, nawigacja, bezpieczeństwo kosmiczne, nauka, systemy wynoszenia oraz eksploracja orbitalna i planetarna. Dodatkowo, podsumowując zaangażowanie polskich firm w programy krajowe i międzynarodowe − w ramach ESA, UE, EUSPA czy EUMETSAT, najważniejsze znaczenie w Polsce mają: obserwacja Ziemi, bezpieczeństwo kosmiczne oraz łączność i nawigacja satelitarna.
Dominująca grupa produktów i usług posiadanych lub rozwijanych przez polskie podmioty dotyczy oprogramowania i przetwarzania danych, a także systemów informatycznych do celów modelowania i symulacji. Z kolei w ramach ESA polskie podmioty najczęściej rozwijają swoje kompetencje w zakresie pokładowych systemów łączności radiowej oraz oprogramowania dla systemów kosmicznych. Ponadto aktywnie uczestniczą w zaawansowanych misjach naukowych i eksploracyjnych, m.in. Athena, Juice, Exo Mars, jako dostawcy podsystemów i poszczególnych elementów misji.
Warto dodać, iż przedstawiciele polskiego sektora kosmicznego są w Europie rozpoznawani jako profesjonalni dostawcy technologii i elementów, którzy mają aspiracje, aby w przyszłości stać się dostawcami podsystemów, a nawet systemów satelitarnych.
Rafał Borek − Na obecnym etapie rozwoju cywilizacji przestrzeń kosmiczna stała się obszarem, który w znaczący sposób przyczynia się do postępu technologicznego. Jest on ściśle powiązany z rozwojem gospodarczym oraz społecznym każdego kraju. Jednocześnie przestrzeń kosmiczna należy do najbardziej wymagających środowisk pracy. Urządzenia tam wynoszone muszą być poddane szczegółowej i wieloetapowej weryfikacji, aby zapewnić ich niezawodność oraz pełną operacyjność, przy wymagających warunkach kosmicznych, na które składają się promieniowanie kosmiczne, oddziaływanie sił magnetycznych czy niska grawitacja.
Cały obszar technologii kosmicznych charakteryzuje się dużym potencjałem rozwoju. Największy nacisk kładziony jest m.in. na projekty o użyteczności publicznej, a więc rozwijanie technologii kosmicznych, wpływających pośrednio lub bezpośrednio na poprawę życia na Ziemi. Wśród swoich kluczowych obszarów międzynarodowe agencje kosmiczne wyróżniają także naukę i eksplorację − jako misje służące rozwojowi i popularyzacji wiedzy o kosmosie oraz testowaniu nowych technologii, bezpieczeństwo kosmiczne poprzez projekty zapewniające bezpieczeństwo infrastruktury na Ziemi i na orbitach okołoziemskich, wykorzystanie danych satelitarnych, a także rozwój przyszłych misji w tym obszarze, obejmujących nawigację, telekomunikację, obserwację Ziemi.
W polskim sektorze kosmicznym największy potencjał mają nasze specjalizacje oraz nisze technologiczne, w których konkurencja na rynku międzynarodowym jest niska, a doświadczenie rodzimych podmiotów wysokie. Nisze technologiczne oraz główne kierunki rozwoju polskiego sektora kosmicznego zostaną wskazane w ramach aktualnie procedowanego Krajowego Programu Kosmicznego. Wdrożenie KPK pozwoli polskim podmiotom na zdobycie dodatkowego wsparcia, również finansowego, w ramach realizowanych projektów.
Rafał Borek − Wykorzystanie rozwijanych w Polsce technologii rakietowych do celów obronnych może mieć szerokie zastosowanie. Mówimy tu m.in. o silnikach oraz stosowanych do nich paliwach, które mogą być wykorzystane bezpośrednio w projektach wojskowych. Również rakiety suborbitalne mogą służyć nie tylko do wynoszenia eksperymentów celem ich testowania w mikrograwitacji, lecz także np. jako rakiety manewrujące, do kalibracji radarów lub rakiety niewykrywalne przez systemy radarowe.
Krajowy System Świadomości Sytuacyjnej w Przestrzeni Kosmicznej (Space Situational Awareness – SSA – przyp. red.), budowany przez POLSA, ze wsparciem przemysłu i ośrodków naukowo-badawczych, będzie również służył Siłom Zbrojnym RP. Docelowo będzie wykorzystywany także do zapewnienia bezpieczeństwa własnej infrastruktury kosmicznej.
Już teraz możemy dostarczać dane na temat ewentualnej działalności z przestrzeni kosmicznej skierowanej przeciwko interesowi narodowemu lub wobec państw Sojuszu Północnoatlantyckiego czy wspólnoty europejskiej. Informacja o misjach wywiadowczych satelitów może być w przyszłości kluczowa w działaniach operacyjnych wojska. Budowany system SSA opiera się w głównej mierze na infrastrukturze i potencjale polskich podmiotów przemysłowych i ośrodków naukowo-badawczych. Co więcej, potencjał ten wykazuje coraz większą sprawność w zakresie budowy teleskopów wyposażonych w najnowsze detektory.
W przyszłości system będzie generował usługi typowe dla bezpieczeństwa ludności i infrastruktury. Będą to serwisy umożliwiające m.in. śledzenie obiektów, które ponownie wchodzą w atmosferę Ziemi po zakończonej misji i w zależności od wielkości nie ulegną degradacji w trakcie tego procesu. Serwisy będą również monitorować pogodę kosmiczną, która może wpływać na elektronikę na Ziemi i w kosmosie, powodując zakłócenia w telekomunikacji i nawigacji, awarie satelitów czy też uszkodzenia sieci energetycznych, rurociągów itp.
Rafał Borek − Strategia bezpieczeństwa narodowego RP w nowej odsłonie w części dotyczącej wzmocnienia zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP do odstraszania i obrony wskazuje na konieczność budowy narodowego, zintegrowanego systemu świadomości sytuacyjnej, opartego na różnych rodzajach środków rozpoznania, łączności, dowodzenia. Zapisy te wskazują wprost, jak ważne dla obronności państwa są systemy satelitarne, które dostarczają niezbędnych usług i danych dla operacyjnego funkcjonowania Sił Zbrojnych RP.
Systemy satelitarne są niezbędne do zapewnienia wojsku zintegrowanego, kompleksowego systemu rozpoznawczego i powinny stać się integralną częścią sił zbrojnych oraz ich systemu rozpoznawczego. Określenie przez NATO kosmosu jako następnej domeny działań operacyjnych tylko wzmacnia potrzebę ich posiadania ze względu na zobowiązania sojusznicze. Systemy satelitarne są strategiczne dla bezpieczeństwa i obronności państwa, ponieważ dostarczają informacji w sposób praktycznie nieograniczony, bez konieczności posiadania stałej infrastruktury.
Rafał Borek − Siły Zbrojne RP zaczynają wykorzystywać dorobek przemysłu kosmicznego w Polsce. Uruchomienie kilku inicjatyw w ostatnim czasie może sprawić, że dorobek ten będzie jeszcze mocniej wykorzystywany, a jego efekty przyczynią się do zaspokajania niektórych potrzeb SZ RP. Jedną z nich jest rozszerzenie granic lądowych i powietrznych poligonów wojskowych w Ustce i Drawsku Pomorskim do testowania polskich rakiet suborbitalnych oraz możliwość wykorzystania poligonu w Strzepczu do testowania silników rakietowych. Uruchomione w POLSA postępowanie przetargowe na studium wykonalności dotyczące polskich zdolności suborbitalnych pozwoli na uzyskanie wiedzy, czy poligony te pozwolą bezpiecznie testować zdolności wynoszenia w Polsce. Jeżeli studium przyniesie pozytywne rezultaty, uzyskamy możliwość testowania w Polsce technologii rakietowych do umownej granicy kosmosu, czyli Linii Kármána. Każdy test wykonywany w porozumieniu z wojskiem może dawać siłom zbrojnym możliwość weryfikacji systemu obrony przeciwrakietowej.
Budowa Krajowego Systemu Świadomości Sytuacyjnej przez POLSA integruje sektor SSA w Polsce i umożliwia dostęp do wsparcia finansowego oraz kompetencji w ramach projektów realizowanych w ESA, EDA, NATO STO, a także uruchomionego ostatnio Europejskiego Funduszu Obronnego i Programu rozwoju przemysłu obronnego UE – EDIDP, w zakresie których rozwija się technologie SSA na potrzeby cywilne i wojskowe.
Jeden z priorytetów ujętych w przygotowywanym Krajowym Programie Kosmicznym odnosi się bezpośrednio do budowy zdolności na potrzeby użytkowników związanych z sektorem bezpieczeństwa i obronności państwa. Jego celem jest budowa systemu satelitarnej obserwacji Ziemi, który zapewni autonomiczną zdolność do dostarczania wysokorozdzielczych zobrazowań satelitarnych, przy możliwie dużym udziale polskiego przemysłu i podmiotów naukowych. Proces ten powinien także uwzględniać potrzeby związane z transferem technologii i kultury organizacyjnej od doświadczonych partnerów zagranicznych oraz wspierać inicjatywy integrujące i konsolidujące polski przemysł i naukę wokół tego projektu.
Należy pamiętać, że Polska jest krajem granicznym, zarówno sojuszu, jak i wspólnoty europejskiej. Jej zobowiązania, zarówno narodowe, jak i sojusznicze, wymagają najwyższej jakości infrastruktury i uzbrojenia zapewniającego odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Silne osadzenie Polski w strukturach transatlantyckich i europejskich jest podstawowym czynnikiem, który przybliża nas do osiągnięcia tego poziomu.
Rafał Borek − Współpraca pomiędzy przemysłem, nauką i administracją jest bardzo ważna z perspektywy rozwoju polskiego sektora kosmicznego, a także gospodarki krajowej. Te trzy grupy podmiotów powinny ze sobą ściśle współdziałać, aby zapewnić jak najlepszej jakości usługi i produkty oraz efektywność samego procesu realizacji. Zapewnienie odpowiedniej komunikacji oraz integracja tych trzech różnych grup interesów jest jednym z zadań Polskiej Agencji Kosmicznej.
Musimy pamiętać, iż konsumentem znacznej części produktów, m.in. z obszaru danych satelitarnych i bezpieczeństwa kosmicznego, jest administracja państwowa. Nauka oraz przemysł powinny reagować na zapotrzebowanie generowane przez różne organy administracji i dostarczać gotowy produkt spełniający ich oczekiwania. Rolą podmiotów naukowo-badawczych jest określenie oraz rozwiązanie danego problemu, natomiast rolą przemysłu jest komercjalizacja tego rozwiązania oraz stworzenie wersji użytkowej dla odbiorcy końcowego – administracji.
Rafał Borek − W wielu państwach jednym z głównych bodźców warunkujących rozwój sektora kosmicznego są potrzeby wojskowe, których zaspokojenie przekłada się na zapewnienie właściwej obrony państwa, a dodatkowo wspiera jego bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne.
Podobnie sytuacja ma się w Polsce. Wojsko Polskie potrzebuje danych satelitarnych do zapewnienia właściwego funkcjonowania nowoczesnego uzbrojenia pozyskiwanego w drodze modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP oraz uzyskiwania przewagi informacyjnej. Obecnie SZ RP dokonują ich zakupu, dlatego dąży się, aby w przyszłości zaspokajanie tych potrzeb było realizowane z udziałem polskiego potencjału.
Resort obrony narodowej finansuje ponad 40 proc. polskiej składki do ESA, w ramach której polski przemysł i ośrodki naukowo-badawcze mają okazję rozwijać swoje kompetencje kosmiczne. Zapewnienie dostępu do usług, danych obserwacji Ziemi i łączności satelitarnej z wykorzystaniem własnych bądź sojuszniczych systemów wydaje się priorytetem dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
Inne równie istotne kierunki obejmują rozwój zdolności w zakresie świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej oraz technologii wynoszenia. Odpowiadając na zapotrzebowanie polskich sił zbrojnych, krajowy przemysł kosmiczny rozwija technologie wykorzystujące sztuczną inteligencję, technologie kwantowe, systemy autonomiczne oraz rozwiązania oparte o chmury obliczeniowe czy Internet Rzeczy. Takie działania sprawiają, że Polska staje się konkurencyjna na rynku europejskim.
Rozmawiała Małgorzata Szerfer-Niechaj
Dodaj komentarz