Winniczek to największy ślimak lądowy w Polsce. Osiąga długość 10 cm, a średnica jego muszli często przekracza 5 cm. Zamieszkuje lasy, parki i ogrody niemal całej Polski, najrzadziej występuje w górach. Jest gatunkiem objętym częściową ochroną. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem można zbierać ślimaki o średnicy muszli powyżej 30 mm, wyłącznie w okresie od 20 kwietnia do 31 maja. Aby zwiększyć ilość winniczków, zakładane są plantacje, w których ślimaki można zbierać bez ograniczeń czasowych. Winniczki są przysmakiem we Francji, we Włoszech i w Hiszpanii. W ostatnich latach stał się również popularną potrawą w naszym kraju.
Winniczki to bardzo ciekawe ślimaki. Mało kto wie, że są bardzo romantyczne. Wprawdzie są obojnakami, ale zanim dojdzie do kopulacji, ślimaki prowadzą dwugodzinną grę miłosną, dotykają się czułkami, a dopiero potem dochodzi do wymiany spermatoforów. Winniczek składa około 50 jaj, które zakopuje w ziemi. Proces składania jaj trwa ponad 30 godzin. Młode wylęgają się po 3–4 tygodniach, a dojrzałość płciową osiągają po skończeniu 4 lat.
Ciekawostką jest też fakt, że winniczki są jednymi z najszybszych ślimaków – mogą osiągnąć niespotykaną prędkość kilku metrów na godzinę, podczas gdy inne gatunki pokonują zaledwie pół centymetra przez 12 godzin. Pełzają za pomocą przebiegających falami skurczy mięśnie swojej szerokiej nogi. Winniczki mają też coś wspólnego z ludźmi, a mianowicie hormony: testosteron, progesteron i estradiol. Mało kto wie, że ślimaki mają na językach zęby. Dzięki nim miażdżą kamyczki, które są im niezbędne do umocnienia muszli.
Ponadto winniczki są nie tylko przysmakiem, służą również od innych celów. Śluz ślimaka jest wykorzystywany w medycynie oraz w przemyśle kosmetycznym. Produkuje się z niego leki przyśpieszające gojenie się ran, lekarstwa na astmę oraz kremy likwidujące oznaki starzenia i poprawiające kondycję skóry.
Zbieranie winniczków wydaje się łatwym zadaniem, ponieważ ślimaki poruszają się wolno i nie uciekają, ale potrafią bytować w miejscach, w których trudno je znaleźć. Często przebywają w bujnej trawie, dlatego ciężko je wypatrzyć. Ślimaki zamieszkują obszary o dużej wilgotności, toteż zazwyczaj można je spotkać nad brzegiem jezior, rzek, a także w lasach i ogrodach. Lubią wodę, więc należy szukać ich w pobliżu stawków i rowów melioracyjnych.
Winniczki można często spotkać również na działkach. Uwielbiają bowiem sałatę, pomidory i ogórki. Ponieważ działkowcy uważają je za szkodniki, chętnie się ich pozbywają. Ślimaki najlepiej zbierać w miejscach oddalonych od dróg i obszarów przemysłowych, ponieważ w ich ciałach kumulują się zanieczyszczenia i metale ciężkie. Najlepiej szukać ich nad ranem, a zebrane wkładać do przewiewnego, ale zamykanego pojemnika.
Wiele osób ma opory przed jedzeniem mięczaków, jednak gdy się przełamią, zachwycają się ich pysznym mięsem. Mimo że jedzenie ślimaków było praktykowane już w starożytności, to w Polsce wciąż nie jest popularne. Jednak sytuacja powoli się zmienia, wiele osób podróżuje po Europie i poznaje smak potraw ze ślimaków, a po powrocie chętnie zajada się nimi we własnym domu, ponieważ ich mięso jest delikatne i kruche.
Winniczki można przyrządzać na wiele sposobów. Najbardziej popularne jest gotowanie i duszenie, ale można je również piec i dodawać do innych potraw. Ślimaki najlepiej smakują wiosną – w tym okresie ich mięso zawiera najmniej soli wapiennych, użytych na budowę zimowej muszli. Mięso ślimaka jest chude i niskokaloryczne, zawiera dużo białka, a także ważne składniki mineralne: wapń, magnez, miedź, cynk, jod oraz witaminę C. Co więcej składa się w 80 proc. z wody, dzięki czemu łatwo się trawi. Potrawy z winniczków wchodzą w skład diety sporowców oraz osób, które chcą zrzucić zbędne kilogramy. Dodatkowo mięso ślimaka zawiera duże ilości kolagenu, czyli naturalnego budulca skóry, co sprzyja zachowaniu ładnej, zdrowej skóry.
Mięso z winniczka wymaga dość czasochłonnego przygotowania. Zebrane ślimaki należy włożyć do przewiewnego pojemnika, ustawionego w ciemnym i wilgotnym pomieszczeniu, po czym przechowywać je ten sposób przez 2-4 dni. W tym okresie nie otrzymują żadnego pożywienia, a z ich ciała usuwane są toksyny. Po kilku dniach ślimaki polewane są zimną wodą. Osobniki, które wyjdą z muszli, przeznaczane są do spożycia – posypywane solą lub moczone w roztworze wodno-solnym, dzięki czemu usuwany jest śluz. Następnie wrzuca się je na kilka minut do wrzątku. Kolejnym etapem jest odcedzeniu i ostudzenie ślimaków, po czym odcięcie jadalnej części, czyli stopy.
Dopiero z tak przygotowanego mięsa można przyrządzać smaczne potrawy. Aby mięso nabrało właściwych walorów smakowych, należy gotować je od 2 do 3 godzin na wolnym ogniu, w wywarze z dużą ilością warzyw i ziół. Muszle ślimaków należy dobrze wypłukać, a następnie wygotować w osolonej wodzie z octem. Dzięki czemu będą świetną dekoracją gotowego mięsa.
Z winniczków można przygotować wiele potraw, bardziej lub mniej skomplikowanych. Na początek warto wypróbować podstawowy przepis, który pozwoli poznać smak mięsa ślimaków. Winniczek świetnie smakuje z masłem ziołowym i czosnkiem. W miseczce należy utrzeć masło z czosnkiem, młodą cebulą, natką pietruszki, szczyptą soli i pieprzu. Do przygotowanych wcześniej muszli wkładamy utarte masło, ugotowane mięso ślimaka i układamy w naczyniu żaroodpornym, po czym przykrywamy masłem i zapiekamy przez ok. 20 minut. Tak przygotowane winniczki świetnie smakują ze świeżym pieczywem oraz lampką białego wina.
Winniczki można podać również w innej postaci, bez muszli. Świetnie smakują duszone z przyprawami i ziołami. Odpowiednio przygotowane mięso należy dusić na maśle, dodać drobną posiekaną cebulkę, sól i pieprz do smaku. Pod koniec duszenia do potrawy dodajemy czosnek niedźwiedzi. Tak przygotowane ślimaki, podane np. z makaronem, mogą stanowić zdrowe i pyszne danie obiadowe. Dla osób, które chcą uniknąć samodzielnego przygotowywania winniczków, idealnym rozwiązaniem będą gotowe dania mrożone. Można również wybrać się na danie z winniczków do restauracji, które coraz chętniej je serwują.
Bardzo dziękujemy pani Milenie i pani Joannie z hotelowej restauracji Talaria Resot & SPA za pyszną kolację oraz pomoc w przygotowaniu powyższego materiału.
Patrick pisze: Smaki mojej młodości. Teraz staram się uczyć francuskiej kuchni moją rodzinę w Polsce. Ślimaki polubili i się upominają.
Karol pisze: Jestem fanem prostoty, więc i ślimaki lubię w najprostszej wersji – z czosnkiem i natką. Coś pysznego!
oj zjadłbym i popił dobrym gruzińskim winem