Zaprzeczenie ojcostwa – kwestie formalne

Sprawy o zaprzeczenie ojcostwa są w Polsce regulowane przepisami Kodeksu opiekuńczego i rodzinnego: Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa (art. 62, 69, oraz 70 k.r.o) i Powództwo o unieważnienie uznania ojcostwa (art. 80, oraz 81 k.r.o).

Czym jest formalnie zaprzeczenie ojcostwa? Udowodnieniem, iż osoba, która jest prawnie uznana za ojca dziecka, faktycznie nim nie jest.

Biorąc pod uwagę, że polskie prawo uznaje za nadrzędne dobro dziecka, zostały wprowadzone dość krótkie terminy pozwalające na ustalenie prawnych opiekunów dziecka.

Kto i w jakim terminie może zażądać zaprzeczenia ojcostwa?

Zanim wytoczy się pozew o zaprzeczenie ojcostwa, trzeba mieć na uwadze, iż z punktu widzenia polskiego prawa nie każda osoba będzie mogła to zrobić. Przepisy w naszym kraju jasno regulują także terminy, w jakich trzeba złożyć taki wniosek. Matka dziecka ma prawo wytoczyć pozew w ciągu 6 miesięcy od chwili jego urodzenia. Tyle samo czasu będzie mieć na to mąż matki, który podejrzewa, że nie jest biologicznym ojcem dziecka. Warto pamiętać, iż prawo do składania pozwu o zaprzeczenie ojcostwa ma również dziecko (może złożyć pozew po tym, jak ukończy 18 lat, lecz nie później niż przed ukończeniem 21. roku życia.

Przekroczenie wymienionych wyżej terminów jest w polskim prawie niemożliwe. Istotne jest więc szybkie reagowanie, jak i podejmowanie konkretnych działań. Kiedy upłynie wskazany w przepisach prawnych czas na poczet złożenia pozwu, ostatnią deską ratunku jest zwrócenie się o udzielenie pomocy do prokuratury. Prokurator może bowiem wystąpić z powództwem odnośnie zaprzeczenia ojcostwa w dowolnym terminie począwszy od narodzin dziecka. Swoją prośbę warto uargumentować wynikami przeprowadzonych badań DNA, które zwykle powodują, że prokurator przychyla się do takiego wniosku.

Jak i gdzie trzeba wnieść pozew o zaprzeczeniu ojcostwa?

Sprawy o zaprzeczenie ojcostwa prowadzi każdorazowo Wydział Rodzinny Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby wnoszącej pozew. Udowodnienie wykluczenia ojcostwa może nastąpić na podstawie wykonanych badań DNA, które stanowią jedyny obiektywny dowód w sprawach o ustalenie ojcostwa. Dlatego też osoba, która wnosi pozew, na rozprawie winna zawnioskować o postanowienie Sądu na poczet przeprowadzenia badań DNA, które będą odgrywały kluczową rolę w procesie ustalenia ojcostwa.

Można także wykorzystać gotową opinię przygotowaną przez biegłych z wykonanych wcześniej badań DNA. Badania, które ustalają ojcostwo w celach sądowych, tak zwane sądowe, mogą być przeprowadzane w dostosowanych do tego celu placówkach. Wówczas możliwe jest posłużenie się opinią już podczas rozprawy.

Skutkiem zaprzeczenia ojcostwa jest ustanie wzajemnych obowiązków i praw między ojcem i dzieckiem, co dotyczy władzy rodzicielskiej, prawa dziedziczenia oraz nazwiska dziecka.

Okoliczności sprawy decydują o wniesieniu pozwu o zaprzeczenie ojcostwa przez prokuraturę, przy czym to, iż prokurator bierze udział w rozprawie, nie oznacza, że którakolwiek ze stron jest podejrzewana o przestępstwo.

Wniosek o zaprzeczenie ojcostwa do prokuratury krok po kroku

Osoba zainteresowana zaprzeczeniem ojcostwa winna najpierw przedłożyć stosowny wniosek do prokuratury. W następnym kroku prokurator może w dowolnym terminie od chwili urodzenia dziecka wystąpić z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa na wniosek zainteresowanej osoby. Niemniej jednak to prokurator decyduje o tym, czy wystąpi z tego rodzaju wnioskiem – nie ma instrumentów prawnych, które byłyby w stanie zmusić go do tej decyzji. Nie regulują jej żadne przepisy i zawsze ma ona na celu ochronę praw dziecka.

W przypadku gdy przedłoży się wyniki badań DNA, stanowiące jedyny obiektywny dowód w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, prokurator na ogół przychyla się do wystąpienia z odpowiednim wnioskiem. Decyzja w tym przypadku jest niezaskarżalna, niemniej może zostać zmieniona.

Koszty postępowania w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa

Osoba, która wnosi pozew o zaprzeczenie ojcostwa, musi wnieść opłatę od pozwu (znaczek skarbowy albo przelew na konto odpowiedniego Sądu) w wysokości 200 zł. Koszty sprawy mogą również powstać na etapie postępowania (np. w związku ze złożeniem wniosku o przeprowadzenie badań DNA).

Opłata musi być uiszczona w wyznaczonym terminie, przy czym obowiązuje także ustalona wcześniej przez sąd zaliczka. Osoba, której nie stać na uiszczenie opłaty sądowej, np. z racji trudnej sytuacji materialnej, może złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych.

Marcin Pindel