Pałac w Natolinie wraz otaczającym go przepięknym parkiem to jeden z największych skarbów polskiego dziedzictwa kulturowego. Położony na granicy dwóch warszawskich dzielnic: Wilanowa i Ursynowa, obejmuje obszar 120 hektarów. Większa część dawnego parku jest obecnie rezerwatem przyrody „Las Natoliński”, ustanowionym w 1991 roku w celu ochrony pozostałości dawnej Puszczy Mazowieckiej, między innymi ponad 120 drzew, które mają status pomników przyrody. Żyją w nim dzikie zwierzęta charakterystyczne dla wilgotnych liściastych lasów niżu europejskiego, rzadkie owady, rośliny i grzyby.
Pałac w Natolinie (pierwotna nazwa to pałac w Bażantarii) został zbudowany w stylu klasycystycznym pod koniec XVIII wieku przez ówczesnego właściciela Wilanowa Augusta Czartoryskiego. Zaprojektował go jeden z najlepszych architektów tego okresu, pochodzący z Saksonii Szymon Bogumił Zug. Nazwa Natolin została nadana przez jednego z kolejnych właścicieli Stanisława Kostkę Potockiego na cześć jego wnuczki, Natalii Potockiej, urodzonej w roku 1807. Nieopodal pałacu znajduje się jej pomnik, wykuty w piaskowcu przez Ludwika Kauffmanna, ucznia Antonio Canovy. Do tego wybitnego dzieła rzeźbiarskiego w stylu etruskiego grobowca, dojdziemy przez Most Mauretański, zaprojektowanym przez kolejnego wybitnego architekta – Henryka Marconiego.
W skład założenia parkowo-pałacowego wchodzą także inne zabytkowe budynki – Oficyna Dworska z początku XIX wieku i Wozownia, a także położone w rezerwacie: Świątynia Dorycka, wzorowana na budowlach stojących w dawnej greckiej kolonii w Peastum (na południe od Neapolu) oraz imponujące, sztuczne ruiny rzymskiego akweduktu. Posiadłość w czasie I i II wojny światowej mocno ucierpiała, stacjonowała tu m.in. niemiecka jednostka Luftwaffe, a w dolnej części parku gestapo przeprowadzało egzekucje polskich patriotów.
Po wojnie ówczesne komunistyczne władze wykorzystywały ją jako zamkniętą, rządową rezydencję. Często przebywali w niej zasłużeni partyjni funkcjonariusze: Bolesław Bierut, Józef Cyrankiewicz czy Władysław Gomułka. Od 1993 roku w Natolinie działa Kolegium Europejskie (College of Europe), międzynarodowy ośrodek edukacyjny, w którym kształcą się studenci ze wszystkich państw Unii Europejskiej.
Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie znajduje się pod opieką powstałej w 1993 roku Fundacji „Centrum Europejskie Natolin”, która zajmuje się nim w imieniu Skarbu Państwa. Dzięki pracy i staraniom wielu jej pracowników zabytkowe budynki oraz park są świetnie utrzymane. Wnętrza pałacu są udostępniane wszystkim zainteresowanym w czasie organizowanego corocznie letniego programu zwiedzania i Nocy Muzeów.
_______________________________
Tekst: Magdalena Jędrzejewska-Pyrzanowska, Zenon Żyburtowicz
Zdjęcia: Zenon Żyburtowicz
Dodaj komentarz