Andrzej Betlej – Sztuka nie istnieje bez widza

Chcemy edukować, a zarazem zaskakiwać, pokazując historię w sposób nieoczywisty i atrakcyjny dla współczesnego odbiorcy – mówi dr hab. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu

Pandemia wpłynęła praktycznie na każdą dziedzinę życia, nie wyłączając kultury. Jak dotrzeć do ludzi ze sztuką w tych wyjątkowych okolicznościach?

Andrzej Betlej − Pandemia wymusiła na instytucjach kultury poszukiwanie nowych dróg dotarcia do widzów, bez których nie mamy racji bytu. Pozbawione publiczności muzea pozostają zaledwie kosztownymi magazynami zbiorów. Sztuka nie istnieje w oderwaniu od odbiorców. Każda wystawa jest przekazem, zaproszeniem do przeżycia, źródłem zachwytu i wiedzy. Już na etapie przygotowań planujemy wystawę tak, by widz wyniósł z niej jak najwięcej. Chcemy edukować, a zarazem zaskakiwać, pokazując historię w sposób nieoczywisty i atrakcyjny dla współczesnego odbiorcy.

W związku z zaistniałą sytuacją bardzo aktywnie przystąpiliśmy do uruchomienia kanałów informacyjnych dotyczących naszej oferty kulturalnej w nowych mediach. Postanowiliśmy prezentować nasze zbiory w formie wirtualnych wystaw połączonych z oprowadzaniem, lekcji online, krótkich filmów. Przeniesienie działalności do sfery wirtualnej licznie przyciągnęło zwiedzających na Zamek po ustaniu lockdownów. W drugim roku pandemii szczycimy się 80-procentową frekwencją w stosunku do okresu sprzed pandemii – to najlepsze potwierdzenie efektywności podjętych działań.

Najpopularniejszą ekspozycję w całej historii Zamku „Wszystkie arrasy króla. Powroty: 2021 – 1961 – 1921” zobaczyło w tym roku prawie 117 tys. zwiedzających. Fot. Anna Stankiewicz.

Jakie działania wpisują się w ideę #wawelotwarty, docenioną przez kapitułę konkursu Sybilla, i jak będzie ona rozwijana w 2022 roku?

Andrzej Betlej − Program ten stanowi podstawowy element naszej działalności. Nie chcemy, żeby Zamek Królewski w Krakowie był jedynie pomnikiem, słynną, ale niedostępną rezydencją na Wzgórzu Wawelskim. Musimy na różne sposoby pokazywać przeszłość i dziedzictwo, docierając do wszystkich pokoleń. Dążymy do tego, by Wawel przestał być miejscem, które odwiedza się raz w życiu, a stał się punktem na kulturalnej mapie Polski, do którego chętnie się wraca. Dlatego w trudnym czasie pandemii doprowadziliśmy do otwarcia rezerwatu archeologicznego, przygotowaliśmy ekspozycję namiotów tureckich, a w tym roku zaprosiliśmy widzów na wielką wystawę arrasów królewskich. Nowe wystawy stałe i czasowe, niedostępne przed 2020 rokiem przestrzenie muzealne i trasy turystyczne to najlepszy przykład wdrożenia idei Wawelu jako miejsca otwartego, które łączy i tętni życiem.

Rok 2022 będzie ukoronowaniem naszych aktywności. Planujemy przygotowanie 3 dużych wystaw czasowych, w tym wyjątkowych arcydzieł malarstwa renesansowego, które sprowadzamy z rozproszonej na całym świecie kolekcji Karoliny Lanckorońskiej. Największym wydarzeniem będzie otwarcie 30 czerwca rozbudowanego, nowocześnie zaaranżowanego skarbca koronnego. Ta wystawa stała będzie absolutnym „must see”. W tym samym okresie otworzymy dla widzów komnaty królewskie w nowej odsłonie. Wszystkie te działania złożą się na spektakularny festiwal „Wawel. Odrodzenie 2.0”.

Czy nagrody są miarą sukcesu i źródłem największej radości dla menedżera kultury?

Andrzej Betlej − Są wyrazem docenienia wysiłku całego zespołu. Wydarzenia, o których mówię, i elementy wyróżnionego programu #wawelotwarty nie są zasługą jednej osoby, lecz olbrzymiej grupy zaangażowanych muzealników. Efekt, który podziwia widz, jest tylko wycinkiem ich ogromnej pracy u podstaw. Nagroda jest więc przede wszystkim uznaniem dla ich trudu.

Rozmawiała Małgorzata Szerfer-Niechaj